चद्रदर्शन ग्रीन इमारत बांधकामात मजूराचा मृत्यू: बिल्डर आणि कॉन्ट्रॅक्टर यांचा मनमानी कारभार….. 

चद्रदर्शन ग्रीन इमारत बांधकामात मजूराचा मृत्यू: बिल्डर आणि कॉन्ट्रॅक्टर यांचा मनमानी कारभार…..

रोहा(समीर बानुगडे) निवी भूनेश्वर रोडवर चद्रदर्शन ग्रीन इमारतीच्या बांधकामात दुखद घटना घडली आहे. एका मजुराचा बांधकामाच्या ठिकाणी झालेल्या अपघातात मृत्यू झाला आहे, ज्यामुळे बांधकाम क्षेत्रातील सुरक्षितता आणि जबाबदारीच्या मुद्द्यावर गंभीर प्रश्न निर्माण झाले आहेत.

घटना मंगळवारी सकाळी घडली, जेव्हा एक मजूर इमारतीच्या तिसऱ्या मजल्यावर काम करत असताना तोल जाऊन खाली पडला. या घटनेत त्याचा जागीच मृत्यू झाला. हे दुर्दैवी आहे की, या घटनेमुळे बांधकाम क्षेत्रातील अपुऱ्या सुरक्षा उपाययोजनांचा आणि बिल्डर व कॉन्ट्रॅक्टरच्या निष्काळजीपणाचा मुद्दा पुन्हा एकदा समोर आला आहे.

बिल्डर आणि कॉन्ट्रॅक्टरने अपुऱ्या सुरक्षा उपाययोजनांचा अवलंब केला असल्याचे आरोप कुटुंबीय आणि स्थानिक नागरिकांनी केले आहेत. मजूरांची सुरक्षा ही बिल्डर आणि कॉन्ट्रॅक्टरची जबाबदारी असते, परंतु अनेक वेळा कामगारांना पुरेशी सुरक्षा साधने आणि साधनसामग्री पुरवली जात नाही, यामुळे अशा घटना घडतात. मजुरांना हेल्मेट, सेफ्टी बेल्ट्स आणि इतर आवश्यक साधनांची सुविधा पुरवली गेली असती, तर या दुर्घटनेला टाळता आले असते.

भारतीय कामगार कायदा, १९४८ नुसार, बांधकाम ठिकाणी कामगारांची सुरक्षा सुनिश्चित करण्याची जबाबदारी बिल्डर आणि कॉन्ट्रॅक्टरची असते. या कायद्यांतर्गत, कामगारांना सुरक्षित कामाची सुविधा देणे, त्यांच्या सुरक्षिततेसाठी उपाययोजना करणे, आणि त्यांना योग्य प्रशिक्षण देणे आवश्यक आहे. तसेच, ‘बिल्डिंग एंड अधर कन्स्ट्रक्शन वर्कर्स (रेग्युलेशन ऑफ एम्प्लॉयमेंट एंड कंडीशन्स ऑफ सर्विस) अॅक्ट, १९९६’ नुसारही बांधकाम मजुरांची सुरक्षा, आरोग्य, आणि कल्याणाची जबाबदारी बिल्डर आणि कॉन्ट्रॅक्टरवर असते.

या घटनेनंतर बिल्डर आणि कॉन्ट्रॅक्टरवर कारवाई करण्याची मागणी जोर धरू लागली आहे. याबाबत पोलिस तपास सुरू आहे, परंतु संबंधित विभागांनी देखील याबाबत लक्ष घालणे गरजेचे आहे. स्थानिक नागरिक आणि कामगार संघटनांनी देखील आवाज उठवला आहे की, बांधकाम क्षेत्रातील नियमांचे काटेकोरपणे पालन केले जावे आणि मजुरांच्या सुरक्षिततेसाठी योग्य ती पावले उचलली जावीत.

अशा घटना टाळण्यासाठी, बांधकाम क्षेत्रातील सर्व संबंधित घटकांनी एकत्र येऊन कामगारांच्या सुरक्षिततेसाठी कटिबद्ध रहायला हवे. बिल्डर आणि कॉन्ट्रॅक्टर यांनी कायद्यांचे पालन करताना मजुरांची सुरक्षा सुनिश्चित करणे अत्यंत महत्त्वाचे आहे, कारण मजुरांच्या सुरक्षिततेची अनदेखी ही फक्त अपघातच नाही, तर एक मानवी मूल्यांवरील आघात देखील आहे.

संपूर्ण घटना एकाच गोष्टीकडे लक्ष वेधते: बांधकाम क्षेत्रातील मजुरांची सुरक्षा ही प्राधान्याने विचारली जाणारी बाब असली पाहिजे, आणि बिल्डर व कॉन्ट्रॅक्टरची जबाबदारी कधीही टाळली जाऊ नये.

या दुर्घटनेने स्थानिक प्रशासन आणि संबंधित सरकारी यंत्रणांची जबाबदारीही अधोरेखित केली आहे. बांधकाम ठिकाणी नियमांची अंमलबजावणी सुनिश्चित करणे, नियमित तपासणी करणे, आणि सुरक्षा उपाययोजनांचा काटेकोरपणे आढावा घेणे ही या यंत्रणांची भूमिका आहे. परंतु, अशा अपघातांमुळे या भूमिकेबाबत शंका निर्माण होत आहेत. जर प्रशासनाने आपल्या जबाबदाऱ्या नीट पार पाडल्या असत्या, तर या दुर्घटनेला कदाचित टाळता आले असते.

यासोबतच, मजुरांनीही आपली सुरक्षा सुनिश्चित करण्यासाठी आवश्यक ती माहिती आणि प्रशिक्षण मिळवणे गरजेचे आहे. मात्र, यासाठी त्यांना योग्य ती साधने आणि प्रशिक्षण उपलब्ध करून देणे बिल्डर आणि कॉन्ट्रॅक्टरची जबाबदारी आहे. अनेक वेळा आर्थिक कारणांमुळे किंवा व्यवस्थेतील उदासीनतेमुळे ही साधने आणि प्रशिक्षण उपलब्ध होत नाहीत, ज्यामुळे असे अपघात घडतात.

या घटनेनंतर बांधकाम क्षेत्रातील सुरक्षा उपाययोजनांबद्दल पुन्हा एकदा गंभीर चर्चा होणे आवश्यक आहे. बांधकाम कामगारांच्या सुरक्षिततेसाठी ठोस पावले उचलली गेली पाहिजेत आणि त्यांची अंमलबजावणी कठोरपणे केली पाहिजे, अन्यथा अशा अपघातांची मालिका सुरूच राहील, ज्यामध्ये निर्दोष कामगारांचे जीव धोक्यात येतील.